De afscheidsdienst van Annie
Het is alweer haast een jaar gelden dat Annie op weg is gegaan naar onze dochter. Ergens ver weg, boven de wolken. Het lijkt wel alsof ik steeds emotioneler word. Vorige week, tijdens een bezoek aan een kerk in Gorssel, schreef ik wat in het gastenboek. Iets over een pelgrim, op weg naar Annie en haar dochter. Daarbij liepen de tranen over mijn bakkes. Waarom ik de afscheidsdienst voor Annie publiceer weet ik ook niet. Het roept emoties op bij me. Gelukkig heb ik Joop, die mijn verhaal netjes corrigeert. De afscheidsdienst moest in de kerk van Huijbergen gehouden worden. Door Dela werd contact opgenomen met de koster van de kerk, en werden datum en tijd voor de dienst vastgelegd; maandag 30 oktober 2017, vanaf twaalf uur. Direct na het contact met de koster klonken de doodsklokken. Nieuwsgierigen namen contact op met de koster, snel was Huijbergen op de hoogte; mijn Annie was overleden. Ik wist hoe de begrafenis moest verlopen. Daar hadden Annie en ik het meer dan eens over gehad. Bij het overleg met Dela werd ook de afscheidsdienst besproken. De dienst zou worden geleid door onze vriend broeder Nico. De muziek die gespeeld zou worden was bekend. Ik wist wat Annie wenste. De muziek zou worden verzorgd door twee van onze radiovrienden, Maarten en Sven. En de life muziek zou komen van onze kleindochter Myrthe, en Sjef de broer van Annie. Ik wou ook een paar woorden zeggen tijdens de dienst. Het werd me afgeraden. Ik zou wel te emotioneel kunnen worden, en beginnen te stotteren. Of helemaal niet kunnen praten. Maar ik was niet vatbaar voor argumenten. Na de bespreking pakte ik pen en papier en begon naar woorden te zoeken. Heel langzaam kwamen ze op papier te staan; brokjes uit ons leven. Steeds meer werd aan het papier toevertrouwd. Soms onleesbaar door de emoties die de woorden losmaakten. En soms met een lach op mijn gezicht. En vaak werden de woorden weer doorgestreept. Drie dagen later stonden de woorden die ik wou uitspreken netjes in volgorde op papier. Afgesproken was, als ik door emotie niet verder kon vertellen, Nico het van mij zou overnemen. Het was wel wat meer geworden dan de bedoeling was. Het waren genoeg woorden om de hele dienst aan het woord te zijn. En zo gebeurde het ook. Maandag 30 oktober 2017. Om half twaalf wordt Annie naar de kerk in de Boomstraat gebracht. De kerkklokken luiden. Broeder Nico, die de dienst zal leiden, wacht ons op, hij draagt een dikke kaars, de Paaskaars. Bij binnenkomst van Annie in de kerk wordt If I could be where you are van Enya ten gehore gebracht. Onwerkelijk sjokken we achter de baar de kerk in. Mij valt op dat de kerk behoorlijk gevuld is. Nico spreekt een welkomstwoord. De kaarsen rond de baar worden door ons aangestoken. Daarna nodigt Nico mij uit om met mijn verhaal te starten. Ik vertel over Annie, over haar jeugd, over een traumatische operatie en over onze eerste kennismaking. Myrthe speelt daarna een paar noten van Plaisir D'Amour op de cello. Ik vervolg mijn verhaal over Annie: Verkering en Militaire dienst. Ik vertel over het maken van muziek bij haar thuis, en over de vele brieven die ik haar geschreven heb tijdens de tijd bij de luchtmacht. Daarna wordt Song For Liberty van Nana Mouskouri gedraaid. Ik ben weer aan de beurt en vertel verder: Over de geboorte van onze kinderen. Over gebrek aan geld, over roerige tijden in Vlissingen en Middelburg. En over een kleinood dat ik voor Annie koop. Een roosje, van rood en geel koper. Ik voel de emotie toenemen maar kan toch verder vertellen Het lied The Rose van Bette Midler past hierbij. Nu komt Nico Boere weer in actie. Hij laat mij en mijn zoon met zijn gezin rozen op Annies kist leggen. De tranen lopen over mijn gezicht maar toch kan ik daarna mijn verhaal vervolgen. Ik vertel over onze Zeeuwse folklore-activiteiten samen met de kinderen, over onze reizen, over de zwartste dag in ons leven, het overlijden van onze dochter Martie. De hand van Nico op mijn schouder voelt goed. Gelukkig kan ik daarna even bijkomen als Myrthe uit de Derde Suite van Bach op de cello speelt. Nico geeft me een slokje water voordat ik mijn verhaal vervolg. Deze keer gaat het over overleven, over zenden en quilten. Over het verlies van vrienden, over nieuwe vrienden En over het schrijven van verhalen. Na deze episode uit ons leven speelt Sjef achter in de kerk het lied Highland Cathedral op zijn doedelzak. Mijn verhaal over Annie gaat dan weer verder. Deze keer is onze verhuizing naar Huijbergen aan de beurt. En de geboorte van onze kleinkinderen. Een gelukkige tijd is weer aangebroken. Maar het gemis van onze dochter blijft aanwezig. Het lied van Vicky Brown, Look for me in Rainbows, klinkt daarna uit de luidsprekers. Dan begin ik aan mijn laatste stukje van ons leven samen. Over die laatste dagen. En over de laatste nacht. Annie is naar haar dochter toe. Eindelijk rust in haar leven. Mijn verhaal is verteld. Zonder dat Nico het heeft moeten overnemen. Nu is Nico weer aan de beurt. Hij leest voor. Een boodschap van Annie. Wanneer Annie dat geschreven heeft, weet ik niet. Als ik ga terwijl jij hier nog bent ... Weet dan dat ik verder leef, achter een sluier, voor jou verborgen. Je zult me niet meer zien, maar heb vertrouwen. Ik wacht op de tijd dat wij weer samen kunnen zijn. Tot dan, geniet ten volle van het leven. En als je me nodig hebt, fluister mijn naam dan in je hart; Ik zal er zijn. Annie Nico spreekt daarna het Slotgebed en Myrthe speelt River Flows op het elektronisch orgel van de kerk. Hierna nodigt Nico de aanwezigen uit om afscheid te komen nemen van Annie. Tijdens dit afscheid wordt Stay with me till the Morning van Vicky Brown gespeeld. Op het gedachteniskaartje dat bij het verlaten van de kerk wordt uitgereikt, staat een tekst die Annie in een van haar vele boekjes had opgeschreven. Een leven vol werk, van liefde, pijn en verdriet, Ik ga jullie verlaten, maar treur om mijn heengaan niet. Ik ging niet meer naar de kerk, maar geloofde wel in God. Ik heb geprobeerd hier goed te leven, zeker naar zijn grootste gebod. Het is de naastenliefde denk daar altijd aan. Want zij die eerlijk leven, kunnen rustig sterven gaan. Bij het verlaten van de kerk wordt het lied van Enya If I could be where You are nogmaals gespeeld. Een belangrijk lied voor mij. En emotioneel. Na de dienst gaan we naar Middelburg. Daar wordt Annie begraven. In het graf waar onze dochter al begraven ligt. Ik zit bij Ruud in de auto. Deze laatste rit van Annie naar haar dochter is rustgevend voor mij. Al die auto’s achter elkaar. Op de begraafplaats krijgt iedereen een roos, welke hij of zij op de kist kan leggen als afscheid aan Annie. Ik heb daar bij het graf nog wat gezegd. Woorden bestemd voor mijn Annie. Annie Nu ben jij het die op reis bent gegaan. Alleen. Maar Ik weet waarheen. Naar onze dochter natuurlijk. Daar hoog in de wolken, of misschien wel een ietsie pietsie verder. Als mijn klus hier is geklaard, dan kom ik naar je toe. En dan zal ik weer voor je koken. Want ik weet dat je daar natuurlijk zit te quilten. En mooie werkstukken zit te maken. Tot dan Mokkel Ik hou van jou. Na de begrafenis gaat iedereen mee naar ons huis. Of moet ik nu zeggen mijn huis? Om wat te eten, te drinken, en wat te kletsen. De sfeer is goed. Geen bedrukte bedoening. Om negen uur is iedereen verdwenen. Ik ben alleen. Slaap gaat komen, met mooie dromen Je bent er wel.. Ontwaken met het grote verdriet Je bent er niet.
Annie
De afscheidsdienst van Annie
Het is alweer haast een jaar gelden dat Annie op weg is gegaan naar onze dochter. Ergens ver weg, boven de wolken. Het lijkt wel alsof ik steeds emotioneler word. Vorige week, tijdens een bezoek aan een kerk in Gorssel, schreef ik wat in het gastenboek. Iets over een pelgrim, op weg naar Annie en haar dochter. Daarbij liepen de tranen over mijn bakkes. Waarom ik de afscheidsdienst voor Annie publiceer weet ik ook niet. Het roept emoties op bij me. Gelukkig heb ik Joop, die mijn verhaal netjes corrigeert. De afscheidsdienst moest in de kerk van Huijbergen gehouden worden. Door Dela werd contact opgenomen met de koster van de kerk, en werden datum en tijd voor de dienst vastgelegd; maandag 30 oktober 2017, vanaf twaalf uur. Direct na het contact met de koster klonken de doodsklokken. Nieuwsgierigen namen contact op met de koster, snel was Huijbergen op de hoogte; mijn Annie was overleden. Ik wist hoe de begrafenis moest verlopen. Daar hadden Annie en ik het meer dan eens over gehad. Bij het overleg met Dela werd ook de afscheidsdienst besproken. De dienst zou worden geleid door onze vriend broeder Nico. De muziek die gespeeld zou worden was bekend. Ik wist wat Annie wenste. De muziek zou worden verzorgd door twee van onze radiovrienden, Maarten en Sven. En de life muziek zou komen van onze kleindochter Myrthe, en Sjef de broer van Annie. Ik wou ook een paar woorden zeggen tijdens de dienst. Het werd me afgeraden. Ik zou wel te emotioneel kunnen worden, en beginnen te stotteren. Of helemaal niet kunnen praten. Maar ik was niet vatbaar voor argumenten. Na de bespreking pakte ik pen en papier en begon naar woorden te zoeken. Heel langzaam kwamen ze op papier te staan; brokjes uit ons leven. Steeds meer werd aan het papier toevertrouwd. Soms onleesbaar door de emoties die de woorden losmaakten. En soms met een lach op mijn gezicht. En vaak werden de woorden weer doorgestreept. Drie dagen later stonden de woorden die ik wou uitspreken netjes in volgorde op papier. Afgesproken was, als ik door emotie niet verder kon vertellen, Nico het van mij zou overnemen. Het was wel wat meer geworden dan de bedoeling was. Het waren genoeg woorden om de hele dienst aan het woord te zijn. En zo gebeurde het ook. Maandag 30 oktober 2017. Om half twaalf wordt Annie naar de kerk in de Boomstraat gebracht. De kerkklokken luiden. Broeder Nico, die de dienst zal leiden, wacht ons op, hij draagt een dikke kaars, de Paaskaars. Bij binnenkomst van Annie in de kerk wordt If I could be where you are van Enya ten gehore gebracht. Onwerkelijk sjokken we achter de baar de kerk in. Mij valt op dat de kerk behoorlijk gevuld is. Nico spreekt een welkomstwoord. De kaarsen rond de baar worden door ons aangestoken. Daarna nodigt Nico mij uit om met mijn verhaal te starten. Ik vertel over Annie, over haar jeugd, over een traumatische operatie en over onze eerste kennismaking. Myrthe speelt daarna een paar noten van Plaisir D'Amour op de cello. Ik vervolg mijn verhaal over Annie: Verkering en Militaire dienst. Ik vertel over het maken van muziek bij haar thuis, en over de vele brieven die ik haar geschreven heb tijdens de tijd bij de luchtmacht. Daarna wordt Song For Liberty van Nana Mouskouri gedraaid. Ik ben weer aan de beurt en vertel verder: Over de geboorte van onze kinderen. Over gebrek aan geld, over roerige tijden in Vlissingen en Middelburg. En over een kleinood dat ik voor Annie koop. Een roosje, van rood en geel koper. Ik voel de emotie toenemen maar kan toch verder vertellen Het lied The Rose van Bette Midler past hierbij. Nu komt Nico Boere weer in actie. Hij laat mij en mijn zoon met zijn gezin rozen op Annies kist leggen. De tranen lopen over mijn gezicht maar toch kan ik daarna mijn verhaal vervolgen. Ik vertel over onze Zeeuwse folklore-activiteiten samen met de kinderen, over onze reizen, over de zwartste dag in ons leven, het overlijden van onze dochter Martie. De hand van Nico op mijn schouder voelt goed. Gelukkig kan ik daarna even bijkomen als Myrthe uit de Derde Suite van Bach op de cello speelt. Nico geeft me een slokje water voordat ik mijn verhaal vervolg. Deze keer gaat het over overleven, over zenden en quilten. Over het verlies van vrienden, over nieuwe vrienden En over het schrijven van verhalen. Na deze episode uit ons leven speelt Sjef achter in de kerk het lied Highland Cathedral op zijn doedelzak. Mijn verhaal over Annie gaat dan weer verder. Deze keer is onze verhuizing naar Huijbergen aan de beurt. En de geboorte van onze kleinkinderen. Een gelukkige tijd is weer aangebroken. Maar het gemis van onze dochter blijft aanwezig. Het lied van Vicky Brown, Look for me in Rainbows, klinkt daarna uit de luidsprekers. Dan begin ik aan mijn laatste stukje van ons leven samen. Over die laatste dagen. En over de laatste nacht. Annie is naar haar dochter toe. Eindelijk rust in haar leven. Mijn verhaal is verteld. Zonder dat Nico het heeft moeten overnemen. Nu is Nico weer aan de beurt. Hij leest voor. Een boodschap van Annie. Wanneer Annie dat geschreven heeft, weet ik niet. Als ik ga terwijl jij hier nog bent ... Weet dan dat ik verder leef, achter een sluier, voor jou verborgen. Je zult me niet meer zien, maar heb vertrouwen. Ik wacht op de tijd dat wij weer samen kunnen zijn. Tot dan, geniet ten volle van het leven. En als je me nodig hebt, fluister mijn naam dan in je hart; Ik zal er zijn. Annie Nico spreekt daarna het Slotgebed en Myrthe speelt River Flows op het elektronisch orgel van de kerk. Hierna nodigt Nico de aanwezigen uit om afscheid te komen nemen van Annie. Tijdens dit afscheid wordt Stay with me till the Morning van Vicky Brown gespeeld. Op het gedachteniskaartje dat bij het verlaten van de kerk wordt uitgereikt, staat een tekst die Annie in een van haar vele boekjes had opgeschreven. Een leven vol werk, van liefde, pijn en verdriet, Ik ga jullie verlaten, maar treur om mijn heengaan niet. Ik ging niet meer naar de kerk, maar geloofde wel in God. Ik heb geprobeerd hier goed te leven, zeker naar zijn grootste gebod. Het is de naastenliefde denk daar altijd aan. Want zij die eerlijk leven, kunnen rustig sterven gaan. Bij het verlaten van de kerk wordt het lied van Enya If I could be where You are nogmaals gespeeld. Een belangrijk lied voor mij. En emotioneel. Na de dienst gaan we naar Middelburg. Daar wordt Annie begraven. In het graf waar onze dochter al begraven ligt. Ik zit bij Ruud in de auto. Deze laatste rit van Annie naar haar dochter is rustgevend voor mij. Al die auto’s achter elkaar. Op de begraafplaats krijgt iedereen een roos, welke hij of zij op de kist kan leggen als afscheid aan Annie. Ik heb daar bij het graf nog wat gezegd. Woorden bestemd voor mijn Annie. Annie Nu ben jij het die op reis bent gegaan. Alleen. Maar Ik weet waarheen. Naar onze dochter natuurlijk. Daar hoog in de wolken, of misschien wel een ietsie pietsie verder. Als mijn klus hier is geklaard, dan kom ik naar je toe. En dan zal ik weer voor je koken. Want ik weet dat je daar natuurlijk zit te quilten. En mooie werkstukken zit te maken. Tot dan Mokkel Ik hou van jou. Na de begrafenis gaat iedereen mee naar ons huis. Of moet ik nu zeggen mijn huis? Om wat te eten, te drinken, en wat te kletsen. De sfeer is goed. Geen bedrukte bedoening. Om negen uur is iedereen verdwenen. Ik ben alleen. Slaap gaat komen, met mooie dromen Je bent er wel.. Ontwaken met het grote verdriet Je bent er niet.
Annie
